Kancelarie Prawne i Windykacyjne
Adwokaci i radcy prawni
Kancelarie Komornicze i Notarialne

Co to jest zachowek? Wszystko o zachowku

Z chwilą śmierci, majątek zmarłego przechodzi na współmałżonka i dzieci (spadkobierców). Do otwarcia spadku dochodzi na mocy ustawy lub testamentu. Z ustawy, do spadku w pierwszej kolejności powoływany jest małżonek i dzieci spadkodawcy, którzy dziedziczą w równych częściach. W testamencie spadkodawca rozporządza swoim majątkiem. Nie zawsze oznacza to, że ujął w nim najbliższą rodzinę. Z tego powodu, celem zabezpieczenia interesów jego bliskich, których nie umieścił w testamencie powstała instytucja zachowku. Co to takiego? Komu przysługuje i w jakiej wysokości?

Czym jest zachowek?

Zachowek to instytucja prawa spadkowego. Jej celem jest ochrona osób najbliższych spadkodawcy, które z różnych powodów w wystarczający sposób nie uczestniczyły w podziale spadku. Zostały pominięte w testamencie lub w darowiznach zrealizowanych przed śmiercią spadkodawcy. Uprawnieni do zachowku mają prawo żądać zapłaty od osób, które nabyły prawa do spadku.

Kto jest uprawniony do zachowku?

Osoby uprawnione do zachowku zostały wymienione w art. 991 par. 1 Kodeksu Cywilnego. Są to wszyscy spadkobiercy, którzy zostali powołani do spadku z ustawy z I grupy, a w razie ich braku z grupy II:
1. zstępni (kolejni potomkowie tej samej osoby: dzieci, wnuki, prawnuki itd.)
2. małżonek
3. rodzice spadkodawcy, ale tylko w przypadku braku dzieci spadkodawcy.

Do grupy zstępnych dzieci zaliczają się:
1. naturalni potomkowie spadkodawcy
2. dzieci przez niego przysposobione (adoptowane)
3. dzieci uznane przez niego jako własne
4. dzieci pozamałżeńskie.

Osoby, którym nie przysługuje prawo do zachowku:
1. dalsi krewni (zięć, synowa, teściowie)
2. wydziedziczeni w testamencie
3. uznani za niegodnych dziedziczenia
4. spadkobiercy, którzy odrzucili spadek
5. małżonek będący w separacji w chwili śmierci spadkodawcy
6. małżonek wobec którego spadkodawca wniósł pozew o rozwód z orzeczeniem jego wyłącznej winy
7. uprawnieni do zachowku, którzy wcześniej otrzymali od spadkodawcy darowizny o wartości co najmniej równej kwocie należnego im zachowku.

Zapłata zachowku

Kwota zachowku przeważnie wypłacana jest w gotówce. Jej wysokość zależy od części majątku, która przypadłaby spadkobiercy gdyby dziedziczył ustawowo. Osobom uprawnionym do zachowku należy się ½ przynależnego im udziału. Z kolei niepełnoletnie dzieci (w momencie otwarcia spadku) oraz osoby trwale niezdolne do pracy otrzymają 2/3 należnego udziału. Wysokość zachowku została określona w prawie spadkowym (art. 991 par. 1 Kodeksu Cywilnego). Do jego zapłaty zobowiązani są inni spadkobiercy bądź osoby, którym spadkodawca zapisał majątek lub jego część. Dla dużej części spadkobierców otrzymany spadek (w sytuacji kiedy uprawnione osoby zażądają zapłaty zachowku) może stanowić pewien kłopot. Najczęściej spadek stanowią nieruchomości lub inne prawa, które trudno jest szybko spieniężyć.

Zasady dziedziczenia

Z mocy prawa osobami uprawnionymi do spadku w pierwszej kolejności są zstępni, czyli dzieci spadkodawcy i małżonek, którzy dziedziczą majątek w równych częściach z zastrzeżeniem, że część jaka przypada małżonkowi nie może być niższa od ¼ całości spadku. Gdy brak zstępnych, do spadku mają prawo małżonek i jego rodzice. W takiej sytuacji rodzice zmarłego mogą ubiegać się o zachowek.

Zainteresował Cię ten artykuł?

Przesłanki orzeczenia rozwodu, separacji

Polskie prawo rodzinne przewiduje obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. W większości przypadków wszelkie obowiązki związane z dostarczaniem środków utrzymania i wychowania spełniane są dobrowolnie. Niemniej jednak zdarzają się zbyt często sytuacje, w których istnieje potrzeba wystąpienia do sądu o ustanowienie alimentów...

Uchybienie terminu do dokonania czynności procesowej

W postępowaniu przed Sądem bardzo dużą rolę odgrywają terminy. Uchybienie terminowi spowoduje, że nawet jeśli ostatecznie czynności dokonamy, to będzie ona bezskuteczna. Przepisy przewidują jednak szczególną sytuację, w której otwierają możliwość do przywrócenia terminu na dokonanie czynności...