Wykorzystujemy pliki cookies zgodnie z   Polityką prywatności    AKCEPTUJĘ
Obrona konieczna

Nie popełnia przestępstwa kto działa w obronie koniecznej

Obrona konieczna

    Bezpośredni, bezprawny i rzeczywisty zamach na dobro chronione prawem oraz niezbędność podjęcia obrony koniecznej dla odparcia tego zamachu jest okolicznością uchylającą kryminalną bezprawność czynu w prawie karnym.
    Warunkiem działania w obronie koniecznej jest świadomość i wola sprawcy, że broni się on przed atakiem. Chodzi tu o działanie instynktowne, bez przemyślenia, o nagłą reakcję obronną w sytuacji zagrożenia, w momencie gdy sprawca obrony uświadomi sobie zamach i z własnej woli podejmie obronę.
    Kontratyp obrony koniecznej zakłada działanie wyłącznie w celu obrony koniecznej, a nie dla załatwienia własnych porachunków. Stąd jeśli oskarżony nie działał wyłącznie w roli napadniętego, ale jednocześnie w roli napastnika, niemożliwym jest wyłączenie odpowiedzialności na mocy art. 25 § 1 k.k. [1], ponieważ nie można jednocześnie atakować i się bronić.
    W związku z obroną konieczną częstokroć słyszy się o jej przekroczeniu. W praktyce przekroczenie granic obrony koniecznej polegać może na nieuzasadnionym wyprzedzeniu ataku, czy też na działaniu po ustaniu zamachu, bądź też na użyciu niewspółmiernego narzędzia czy też sposobu obrony. Nie dochodzi natomiast do przekroczenia granic obrony koniecznej z powodu wystąpienia poważnego skutku obrony, przekraczającego niezbędność powstrzymania ataku, jak np. spowodowanie śmierci. Odpowiedzialność za skutek obrony obciąża bowiem napastnika, nie zaś osobę, która się broni [2].
    W instytucji obrony koniecznej ustawodawca nie ogranicza osoby broniącej się. W chwili zagrożenia pozwala na użycie każdego niezbędnego środka obrony w celu odparcia zamachu na zdrowie czy życie. Odpierając atak trzeba jednak podporządkować się pewnym warunkom wynikającym z Kodeksu karnego. Narzędzie i sposób obrony muszą być bowiem użyte w granicach konieczności. Przedmiotowa konieczność przedstawia się jednak odmiennie w różnych życiowych sytuacjach. I tak na przykład broniący się przed atakiem napastnika, posługującego się gołymi rękami, ma prawo użycia takiego przedmiotu, który jest w stanie zapewnić mu odparcie ataku. Sąd Najwyższy uznał bowiem, że dopuszczalne jest użycie niebezpiecznego narzędzia nawet w sytuacji gdy atakujący używa jedynie siły fizycznej, o ile napadnięty nie dysponuje innym środkiem obrony [3].
    Podsumowując więc, osoba działająca w obronie koniecznej może użyć takich środków, jakie uważa w konkretnych okolicznościach za niezbędne dla odparcia zamachu. Ustawodawca nie przewidział żadnych wytycznych dla oceny, co osobie broniącej się można użyć, a czego nie można. Stąd wniosek, że odpierając atak użyć można nawet tak zwanych niebezpiecznych narzędzi. Ich użycie nie może jednak przekroczyć granic umiaru, ocenianych każdorazowo na tle okoliczności danej sytuacji. Z pewnością jednak nie powinno być uznane za przekroczenie granic obrony koniecznej użycie takiego niebezpiecznego narzędzia, jeśli osoba odpierająca zamach nie miała możliwości użyć w momencie ataku innego, mniej niebezpiecznego, ale równie skutecznego środka obrony, tym bardziej jeśli z okoliczności zajścia wynika, że zamach ten zagrażał życiu lub zdrowiu napadniętego [4].
    W sytuacji jednak, gdy stan wzburzenia psychicznego, obawy czy zdenerwowania wywołanych zamachem doprowadził do przekroczenia granic obrony koniecznej ustawodawca przewidział złagodzenie skutków karnych dla osoby broniącej się. Jeżeli na skutek przekroczenia obrony koniecznej sprawca zastosował sposób obrony, który w toku postępowania uznany zostanie za niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu, wtedy sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia. Jeśli zaś do przekroczenia granic obrony koniecznej doszło pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu, sprawca nie będzie podlegał karze.


[1] wyrok SN z 18.05.2006 r., sygn. akt WA 17/06, Legalis
[2] wyrok AP Kraków z 05.10.2006 r., sygn. akt II AKa 140/06 Prokuratura i Prawo 2007/4/15/10, Legalis
[3] wyrok AP Kraków z 31.05.2005 r., sygn. akt II AKa 168/05 Prokuratura i Prawo 2006/4/14/11, Legalis
[4] wyrok SN z 09.04.2002 r., sygn. akt IV KKN 289/99, Legalis

Zainteresował Cię ten artykuł?

PRAWNIK RADZI


Przesłanki orzeczenia rozwodu, separacji

Przesłanki orzeczenia rozwodu, separacji

Polskie prawo rodzinne przewiduje obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. W większości przypadków wszelkie obowiązki związane z dostarczaniem środków utrzymania i wychowania spełniane są dobrowolnie. Niemniej jednak zdarzają się zbyt często sytuacje, w których istnieje potrzeba wystąpienia do sądu o ustanowienie alimentów...

Zmiana wniesionego powództwa

Zmiana wniesionego powództwa

Wniesione powództwo można zmienić. Zmiana taka jest jednak dopuszczalna tylko wtedy, gdy nie ma wpływu na właściwość sądu. Powinna ona dotyczyć istotnych elementów, tj. wniesionego żądania oraz podstawy powództwa. W praktyce Wniesione powództwo można zmienić. Zmiana taka jest jednak dopuszczalna tylko wtedy, gdy nie ma wpływu..


Więcej artykułów


AKTUALNOŚCI, PRZEGLĄD PRASY I AKTÓW PRAWNYCH

# Aktualności dotyczące Koronawirusa
# Opublikowano listę popracia kandydatów do KRS
# e-PIT już działa. Instrukcja jak wypełnić rozliczenie podatkowe
# Niedziele handlowe 2020 - od nowego roku znaczne zmiany.
# Od 1 listopada 2019r Mechanizm Podzielonej Płatności (MPP) obowiązkowy dla wybranych transakcji
# Jesteś kierowcą? Sprawdź swoje punkty karne. W komisariacie lub przez internet.
# Pomagamy Pani Irenie wyjść ze spirali zadłużenia. Prosimy o wsparcie. Liczy się każda złotówka.
# Wyrok TSUE w sprawie frankowiczów. Nowe możliwości, do odzyskania nawet setki tys. zł.
# Niepłacone długi, coraz większe zatory płatnicze, utrata płynności finansowej. Jak temu zaradzić?
# Od 1 października 2018 r. dowód rejestracyjny i polisę OC możesz zostawić w domu (01.10.2018)

Wcześniejsze


Znajdź prawnika

województwo dolnośląskie województwo kujawsko-pomorskie województwo lubelskie województwo lubuskie województwo łódzkie województwo małopolskie województwo mazowieckie województwo opolskie województwo podkarpackie województwo podlaskie województwo pomorskie województwo śląskie województwo świętokrzyskie województwo warmińsko-mazurskie województwo wielkopolskie województwo zachodnio-pomorskie

Znajdź prawnika według województwa
Szukaj prawnika
lub wybierz interesujące Cię miasto



Nie bądź obojętny. Pomóż

Znalazłeś ciekawe informacje? Udało nam się pomóc w Twojej sprawie? Pomóż nam wesprzeć najbardziej potrzebujących, zupełnie bezinteresownie.


Porady Prawne, pomoc i obsługa prawna

Masz problem prawny? Potrzebujesz konsultacji lub rzetelnej pomocy prawnika?
Zostaw nam Twoje dane kontaktowe i opisz temat. Oddzwonimy.

Formularz kontaktowy

Rozwód
Podział majątku


Do Pobrania

Przydatne dokumenty, wzory druków, umów i pism. Jak je wypełnienić? Zadzwoń!

Nasi Eksperci
+ Wniosek o przyznanie dodatku mieszkaniowego .pdf
+ Umowa/zlecenie wykonania prac (budowlanych) .pdf
+ Pozew - formularz .pdf
+ Wezwanie do zapłaty (format DL, 2016) .pdf
+ Oświadczenie o spłacie zobowiązań .pdf
Więcej

Pomoc frankowiczom
Zachowek


Odnośniki

Więcej

Tagi / Zagadnienia

#zachowek, #rozwód, #pomocfrankowiczom, #odszkodowania, #poradyonline, #pomocprawna, #obsługaprawnafirm, #prawnikradzi, #wzorypism,


Czy wiesz, że:

Motoryzacja: Liczba rejestracji w styczniu 2019 r. była zbliżona do osiągniętej rok wcześniej co może wskazywać, że rynek samochodów osobowych i lekkich dostawczych stabilizuje się. Łącznie przybyły 51 334 nowe samochody osobowe i dostawcze do 3,5t, więcej o +0,6% niż rok wcześniej ale zwyczajowo mniej niż w grudniu 2018 r. (-2%).