Zachowek Żory
Jak uzyskać zachowek Żory?

Z chwilą śmierci, majątek zmarłego przechodzi na współmałżonka i dzieci (spadkobierców). Do otwarcia spadku dochodzi na mocy ustawy lub testamentu. Z ustawy, do spadku w pierwszej kolejności powoływany jest małżonek i dzieci spadkodawcy, którzy dziedziczą w równych częściach. W testamencie spadkodawca rozporządza swoim majątkiem. Nie zawsze oznacza to, że ujął w nim najbliższą rodzinę. Z tego powodu, celem zabezpieczenia interesów jego bliskich, których nie umieścił w testamencie powstała instytucja zachowku. Co to takiego? Komu przysługuje i w jakiej wysokości?


Zachowek. Co to jest zachowek? Instytucja zachowku


Czym jest zachowek? Jaka jest definicja zachowku?

Zachowek, będący instytucją prawa spadkowego. ma na celu ochronę i zabezpieczenie praw majątkowych osób dotąd najbliższych spadkodawcy, które jednak zostały pominięte w testamencie lub w darowiznach zrealizowanych jeszcze przed śmiercią spadkodawcy, czyli z różnych powodów w wystarczający sposób nie uczestniczyły w podziale spadku. Uprawnieni do zachowku mają prawo żądać zapłaty od osób, które nabyły prawa do spadku.

Zachowek (definicja) – instytucja prawa spadkowego, mająca na celu ochronę najbliższych osób spadkodawcy przed dowolnym korzystaniem przez niego ze swobody testowania i rozporządzania jeszcze za życia swoim majątkiem w drodze darowizn. Oznacza on wartość wyrażoną w pieniądzu, obliczoną w sposób określony szczegółowo w kodeksie cywilnym, w oparciu przede wszystkim o wartość aktywów i pasywów spadku oraz niektórych darowizn dokonanych przez spadkodawcę, która musi przypaść osobom uprawnionym do zachowku, należącym do najbliższej rodziny spadkodawcy. Zachowek może zostać pokryty przez powołanie do dziedziczenia (ustawowe lub testamentowe), zapis windykacyjny albo darowiznę, a w wypadku, gdy uprawniony do zachowku nie otrzymał zachowku w takiej postaci, może on żądać od spadkobierców (a w pewnych sytuacjach także od zapisobierców windykacyjnych i obdarowanych) świadczenia pieniężnego służącego uzupełnieniu zachowku (roszczenie o zachowek). Obowiązek zapłaty zachowku powstaje w chwili śmierci spadkodawcy i należy do długów spadkowych. Ratio legis polega tu na wyjściu z założenia, że każdy człowiek w razie śmierci ma moralny obowiązek pozostawienia choćby części majątku swym najbliższym, a może się zdarzyć, że spadkodawca sporządzając testament pominie takie osoby. Zachowek zabezpiecza interesy osób najbliższych pominiętych przez spadkodawcę w testamencie.

Zachowek Żory i okolice
Zadzwoń! Pomagamy w uzyskaniu zachowku

Zasady dziedziczenia. Kto jest uprawniony do spadku?

Ustawowo, czyli z mocy prawa w pierwszej kolejności osobami uprawnionymi do spadku są zstępni. Są to dzieci spadkodawcy i jego małżonek. Dziedziczą majątek spadkowy w równych częściach. Pamiętać jednak należy, że część jaka przypada małżonkowi nie może być niższa od ¼ całości spadku. Jeżeli brak jest zstępnych, to wtedy do spadku mają prawo małżonek i jego rodzice. Natomiast rodzice zmarłego mają prawo w takiej sytuacji ubiegać się o zachowek.

Komu przysługuje zachowek?
Kto jest osobą uprawnioną do zachowku?


Osoby, które zostały uprawnione do zachowku są szczegółowo wymienione w art. 991 par. 1 Kodeksu Cywilnego. Są to przede wszystkim wszyscy spadkobiercy, którzy są powołani do spadku z zgodnie z ustawą z grupy pierwszej oraz w przypdaku ich braku z grupy drugiej, czyli:
1. wszyscy zstępni, czyli kolejni potomkowie tej samej osoby - dzieci, wnuki, prawnuki itd.
2. małżonek zmarłego
3. rodzice spadkodawcy, ale w sytuacji braku dzieci spadkodawcy.

Natomiast na podstawie prawa spadkowego, do grupy zstępnych dzieci zalicza się:
1. wszyscy naturalni potomkowie spadkodawcy
2. dzieci przysposobione (adoptowane) przez spadkodawcę
3. dzieci, które zostały uznane przez spadkodawce jako własne
4. dzieci pozamałżeńskie spadkodawcy.

Kto nie jest uprawniony do zachowku?
Komu nie przysługuje zachowek?


Prawo do zachowku nie będzie przysługiwać:
- osobom uprawnionym do zachowku, ale już otrzymały od spadkodawcy darowizny o wartości równej lub większej od kwoty należnego im zachowku.
- spadkobiercom odrzucającym spadek
- wszyscy ewentualnie wydziedziczeni w testamencie
- małżonek, pozostający w separacji z chwilą śmierci spadkodawcy
- małżonek, wobec którego testator (zmarły) wniósł pozew o rozwód z orzeczeniem jego wyłącznej winy
- dalsi krewni (zięć, synowa, teściowie)
- osoby uznane przez spadkodawcę za niegodne dziedziczenia

Jak wygląda zapłata zachowku? Jaka jest kwota zachowku?

Kwota zachowku najczęściej wypłacana jest w gotówce. Wysokość tej kwoty uzależniona jest od części majątku, która przypadałaby spadkobiercy gdyby dziedziczył ustawowo. Wysokość zachowku jest określona w prawie spadkowym, tj. w art. 991 par. 1 Kodeksu Cywilnego. Osobom uprawnionym do zachowku należy się 1/2 przynależnego im udziału. Niepełnoletnie dzieci z kolei (w chwili otwarcia spadku) oraz osoby trwale niezdolne do pracy nabędą 2/3 należnego udziału. Do zapłaty zachowku są zobowiązani inni spadkobiercy bądź osoby, którym spadkodawca zapisał majątek lub jego część. Dla większości spadkobierców otrzymany spadek (w sytuacji kiedy uprawnione osoby zażądają zapłaty zachowku) może stanowić pewien kłopot, bowiem najczęściej spadek stanowią nieruchomości lub inne prawa, które trudno jest szybko spieniężyć.

Granice wydziedziczenia

Prawo uprawnionego do zachowku przysługuje mu ze względu na szczególny, bardzo bliski stosunek rodzinny istniejący między nim a spadkodawcą i w istocie służy urzeczywistnieniu obowiązków moralnych, jakie spadkodawca ma względem swoich najbliższych. Z powyższych względów instytucja zachowku i wynikające z niej uprawnienia dla spadkobierców ustawowych w sposób oczywisty ograniczają zasadę swobody testowania, prawo spadkodawcy do zupełnie dowolnego rozrządzenia swoim majątkiem z pominięciem osób najbliższych.[1] Kodeks cywilny przewiduję jednak możliwość wydziedziczenia, czyli pozbawienia przez spadkodawcę, jego zstępnych, małżonka lub rodziców uprawnienia do zachowku.

Możliwość wydziedziczenia przez spadkodawcę uprawnionego do zachowku może nastąpić tylko w przewidzianych przez ustawodawcę sytuacjach. Po pierwsze uprawniony do zachowku może zostać wydziedziczony jeżeli w sposób regularny, wbrew woli spadkodawcy postępuje w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Inną przyczyną wydziedziczenia może być dopuszczenie się względem spadkodawcy albo którejś z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci. Także uporczywe niedopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych może być powodem wydziedziczenia.

Wydziedziczenie będzie jednak nieskuteczne, gdy jego przyczyna nie wynika bezpośrednio z treści testamentu, nawet jeśli w rzeczywistości owa przyczyna wydziedziczenia faktycznie zachodziła. Stąd też tak ważne jest precyzyjne formułowanie treści testamentu. Testator powinien w testmencie szczegółowo opisać przykłady czynności lub zachowania uprawnionego do zachowku bądź ich brak, które w jego ocenie pozbawiają go prawa do udziału w spadku. Testament, który nie zawiera żadnych zarzutów pod adresem uprawnionego do zachowku bądź opisów jego niewdzięcznych postępowań, pomimo że posiada prawidłową formę testamentu notarialnego, nie bedzie stanowić podstawy do skutecznego wydziedziczenia. Posłużenie się przez spadkodawcę jedynie sformułowaniem, że uprawniony do zachowku uporczywie nie dopełniał obowiązków rodzinnych, bez szczegółowego określenia tych obowiązków, jest niewystarczające.[2]

Ustawodawca ograniczył spadkodawcę ponadto w ten sposób, że odebrał mu możliwość wydziedziczenia uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. Wówczas wydziedziczenie zawarte już wcześniej w testamencie będzie bezskuteczne bez względu na formę, w jakiej przebaczenie nastąpiło.[3] Dotyczy to nawet sytuacji, gdy spadkodawca w chwili przebaczenia nie miał zdolności do czynności prawnych, wystarczy bowiem, że miał dostateczne rozeznanie. Spadkobierca wydziedziczony w testamencie, któremu już z innych przyczyn nie służy roszczenie o zachowek, może w celu ochrony innego interesu prawnego - żądać ustalenia, że wydziedziczenie jest bezpodstawne.[4]

Zachowek Żory i okolice

Zadzwoń! Pomagamy w uzyskaniu zachowku



Dochodzenie zachowku jest czynnością wyjątkowo skompilowaną. Ze względu na zawiłe i często trudne do oszacowania roszczenia, dochodzenie zachowku wymaga dużej i wyspecjalizowanej wiedzy prawniczej, sporego nakładu pracy, czasu i środków, koniecznych do ustalenia składników majątku, ich wartości oraz przysługujących praw. Ponieważ często majątek testatora bywa pokaźny, a potencjonalnych zainteresowanych w jego podziale jest wielu uczestników, to rzetelne i uczciwe wykonanie postępowania spadkowego często bywa emocjonujące i trudne. Jeżeli już na tym etapie istnieją sporne kwestie, to warto w tej sytuacji skorzystać z pomocy i wsparcia dobrego prawnika od spraw majątkowych. Dlatego, w tej dziedzinie zawsze warto skorzystać z usług doświadczonych prawników.


[1] Wyrok SA w Warszawie z 27.10.2009 r., sygn. akt VI ACa 376/09, Legalis
[2] Wyrok SA w Poznaniu z 13.01.2011 r., sygn. akt I ACa 1021/10, Legalis
[3] Uchwała SN – IC z 14.06.1971 r., sygn. akt III CZP 24/71, Legalis
[4] Wyrok SN – IC z 09.12.1974 r., sygn. akt I CR 873/74, Legalis



Znajdź prawnika

województwo dolnośląskie województwo kujawsko-pomorskie województwo lubelskie województwo lubuskie województwo łódzkie województwo małopolskie województwo mazowieckie województwo opolskie województwo podkarpackie województwo podlaskie województwo pomorskie województwo śląskie województwo świętokrzyskie województwo warmińsko-mazurskie województwo wielkopolskie województwo zachodniopomorskie

Wyszukaj według województwa
wybierz województwo
lub wybierz interesujące Cię miasto

Czy wiesz, że:

Motoryzacja: Liczba rejestracji w styczniu 2019 r. była zbliżona do osiągniętej rok wcześniej co może wskazywać, że rynek samochodów osobowych i lekkich dostawczych stabilizuje się. Łącznie przybyły 51 334 nowe samochody osobowe i dostawcze do 3,5t, więcej o +0,6% niż rok wcześniej ale zwyczajowo mniej niż w grudniu 2018 r. (-2%).